PATENT SİSTEMİNİN ULUSLARARASI UYGULAMASI
Her ülkenin kendi patent kanunu mevcut ve yerine göre birbirlerinden çok farklı uygulamalara sahipler. Ancak şu kural hepsi için geçerli: Bir ülkede alınan patent sadece o ülkede koruma sağlıyor. Bu pratik olarak şu anlama geliyor: Patent; tescil edilmediği ülkeye hibe edilmiş oluyor.
ABD’de alınan bir patent sadece ABD’de geçerli oluyor. Mucit diğer ülkelerde patent koruması diliyor ise ABD’de patent başvurusu yaptığı tarihten 12 ay içinde Patent Cooperation Treaty (PCT) adıyla bilinen anlaşmaya da başvuru yapmak zorunda. Bu başvuruyu yaptıktan sonra da; 18 ay içinde patent koruması dilediği ülkelere başvuruları o ülkelerin kanunlarına uygun olarak fiziksel olarak gerçekleştirmesi gerekiyor. Diğer bir deyişle, ilk başvuru tarihinden itibaren 30 ay içinde patent koruması için başvurmadığı ülkelerde hukuken patent başvuru hakkını kaybediyor.
Bunu bir örnek ile anlatalım:
John’un Amerikalı bir mucit olduğunu farz edelim. Gene varsayalım ki; John soğuğu geçirmeyen çok ince bir kumaş icat ediyor. Bunun için ABD patent kanununa uygun olarak patent başvurusunu yapıyor. Düşünüyor ki bu kumaş soğuk ülkelerde çok satar. Kanada, Finlandiya, Norveç’te de başvuru yapmasının uygun olacağını düşünüyor. 12 ay içinde PCT’ye başvuru yapıyor. PCT başvurusundan birbuçuk yıl içinde de Kanada, Finlandiya ve Norveç’teki başvuruları fiziksel olarak gerçekleştiriyor.
Patent başvuruları gelişmiş ülke üreticileri tarafından günü gününe takip edilir. İsviçre’li üreticiler John’un patentini görürler, çok beyenirler, kendi ülkelerinde Alp dağlarının soğuğunda çok iyi satabileceğini düşünürler. Hemen üretmeye ve satmaya başlarlar. John’un patentine dayalı olarak ürettikleri bu kumaşı ABD, Kanada, Finlandiya, Norveç dışında diledikleri ülkelere de ihraç ederler.
Kanada, Finlandiya, Norveç’teki üreticiler de John’un patentini incelemişlerdir, ancak onlar söz konusu kumaşı yapmak ve/ya satmak ve/ya kullanmak için John’dan lisans almak zorundadırlar. John ilk patent başvuru tarihinden itibaren 20 yıl süresince patentini tescil ettirdiği ülkelerde kumaşını ya kendisi ya da lisans verdiği kişiler tekel olarak istedikleri yüksek kar ile satarlar. Yirmi yıl sonra patent koruması bittiği zaman ABD, Kanada, Finlandiya ve Norveç’teki üreticiler de artık lisansa gerek duymadan John’un kumaşını yapıp satmaya başlarlar. Bu ülkelerde de artık kumaş için üretim rekabeti vardır ve satış fiyatı patent korumalı döneme kıyasla çok düşer.
ABD PATENTLERİNİN HEMEN HEMEN TÜMÜ TÜRKİYE’YE HİBE EDİLİYOR
Sanayileşmiş ülkelerde AR-GE çalışmalarının amacı yeni patentler alıp, sağladığı tekel sayesinde yüksek karlar edebilmek.
Bazı şirket ve üniversitelerin 1976 yılından bugüne (30 Nisan 2017) kadar ABD’de tescil ettirmiş oldukları patent sayıları şöyledir:
(Kaynak: USPTO) (Açılan USPTO sayfasında "Term 1:" için örneğin "microsoft" yazınız. "Field 1"e seçenekler arasından "Assignee Name"i seçiniz, "Search"ü çıtlatınız. Microsoft firmasının 1976 yılından gününüze kadar almış olduğu patenter sergilenecektir.)(Assignee Name == Patent haklarının sahibi.)
| KURUMLARIN PATENT SAYILARI | |
|---|---|
| KURUM | SAYI |
| Amazon Technologies Inc. | 5433 |
| Apple Incorporation | 15398 |
| Ford Motor Corporation | 5907 |
| General Motors LLC | 11170 |
| Google Incorporation | 14431 |
| Honda Motor Company | 22986 |
| Hyundai Motor Co. | 9062 |
| Intel Corporation | 32250 |
| Massachusetts Institute of Technology | 5269 |
| Microsoft Corporation | 35016 |
| Mitsubishi Electric Company | 46951 |
| Rolls-Royce | 3740 |
| Samsung Electronics Co. | 92301 |
| Siemens Aktiengeselshaft | 39384 |
| The Boeing Company | 12939 |
| Toyota Motor Company | 24796 |
| Uber Technologies Inc. (2009 yılında kurulan taksi şirketi) | 126 |
| Üniversiteler | 109988 |
ABD’de 1790 yılından günümüze (12 Mayıs 2017) kadar yaklaşık 9650000 (dokuzmilyonaltıyüzellibin) tescil edilmiş patent vardır. Her sene takriben 305 bin yeni patent tescil edilmektedir (günde yaklaşık 835 adet). Türk Patent Enstitüsü’ne göre yabancıların 2014 yılında yaptıkları patent başvuru sayısı 7470’tir. Bunların hepsinin ABD’de de patentlenmiş olduğunu varsayarsak yeni patentlerin yaklaşık 297500’ü, (297500/305000 = % 97,5), yüzde 97,5’i Türkiye’ye hibe edilmektedir. Diğer bir deyişle, 1790 yılından bugüne kadar alınmış (yenisiyle, eskisiyle) ABD'de patentlerinin hemen hemen tümü Türkiye'ye hibe edilegelmektedir...